Η παρακάτω εισήγηση έγινε από τον Δρ Στ. Δωρικό (Βούλη) στο Συμπόσιο των Φίλων των Α.Ε.Ο, στις 16/10/2000.
Σ. Δωρικός Βούλης (Dr. Ing.) - Κ. Χατζηγιαννάκης (Dr. Μηχ.)
Η πρώτη απόπειρα ενασχόλησης με την μελέτη της γλώσσας των Θεών του Ηλίου, των Ίνκα (1), που πίστευαν και περίμεναν τους λευκούς θεούς τους, που παρασύρθηκαν να δεχθούν τους καταστροφικούς και απολίτιστους ΄΄ εκπολιτιστές ΄΄ τους, τους Ισπανούς του Πιζάρο, ως επιστρέφοντες προγόνους και προπάτορες και θεούς , μας απεκάλυψε ελληνικές ρίζες και δομές στην Αμερικανική Ήπειρο από την πανάρχαια εποχή με διαλεκτικά δωρικά και αιολικά στοιχεία της γλώσσας τους *.
Αλλά και η προσέγγιση της γλώσσας των Αραουκανών ενός άλλου λαού της Ν. Αμερικής, αποκαλύπτει μια άλλη , πολλαπλά δημιουργική ελληνική εστία στην Νότια Αμερική, σε χώρα αντίπαλο πόλο της αυτοκρατορίας των Ίνκα , που πολέμησε τους Ισπανούς εισβολείς και θαυμάστηκε (2) απ� αυτούς, αποδεικνύοντας την Σπαρτιατική καταγωγή της.
ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΣΤΑΣΗ
Και εξυμνήθηκε στο σχετικό έπος �� Araucania�� από τους Ισπανούς ποιητές . Αραουκανοί, Μαπούτσε, Βελίτσε. Λέξεις που μοιάζουν εξωτικές, που σε πρώτη θέαση δεν μας ξεδιπλώνουν το θαυμαστό περιεχόμενό τους, ειδικά σε μας τους Έλληνες . Και όμως , αν εντρυφήσουμε στα λεξικά και στις συνήθειες των λαών αυτών, έρχονται στο φως πολλά στοιχεία, που παραπέμπουν σε πολύ οικίες και γνωστές μας εικόνες , έθιμα και στοιχεία . Και πάνω απ� όλα, προκαλεί τον μελετητή η ομοιότητα των τοπωνυμίων, των ονομάτων, των γλωσσών γενικότερα. Το δωρικό ιδίωμα, που εντοπίζεται στη βάση των ριζών των λέξεων επιβεβαιώνει τις ιστορικές μαρτυρίες, και μάλιστα όσες προέρχονται από επίσημα μέλη των φυλών αυτών .(3)
ΧΛΑΜΥΔΟΦΟΡΕΣ ΑΡΑΟΥΚΑΝΕΣ
Οι γλωσσικές αποδείξεις επικεντρώνονται στην φυσιολογία και τα σωματικά χαρακτηριστικά των μελών της φυλής, στις συνήθειες, στις θρησκευτικές δοξασίες, στις ιστορικές αναλογίες και μαρτυρίες για την οδό που διανύθηκε μέχρι την άφιξη των πρώτων εποίκων Αραουκανών στη Χιλή, που έχει και αυτή να αποκαλύψει πολλά, για πιθανές ενδιάμεσες αποικίες των Ελλήνων στον Ειρηνικό Ωκεανό ή ελληνικές εστίες που χρειάζεται να ερευνηθούν **. Και ίσως αποκαλυφθούν ερμηνείες συμπεριφορών ή εθίμων των γενικώς και αδιακρίτως σήμερα αποκαλουμένων ιθαγενών με ελληνοκεντρική θεώρηση.
Σε κάθε περίπτωση αφετηρία αυτής της περιπλάνησης, τόσο γοητευτικής και , ελπίζουμε, πλούσιας σ ενδείξεις και σκέψεις, μπορεί να αποτελέσουν τα καθαρά ελληνικά ή ελληνόμορφα τοπωνύμια ή ονομασίες περιοχών, όπως η πόλη Ούε ( Hue = Gue < Γαία ) το Λάος και η ονομασία των νησιών Γαλα � πάγος (Λευκός Βράχος ).
Εν προκειμένω ο περιγραφές των αρχαίων , ως του Στράβωνος και του Πτολεμαίου, είναι πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τα ταξίδια των Αρχαίων Ελλήνων στις περιοχές αυτές, που αφ� εαυτών αποδεικνύουν ότι τους ήσαν γνωστές και επιβεβαιώνουν κι αυτές τα διάβα των Ελλήνων, που πολύ πιθανόν κατέληξε από την θαλάσσια αυτή οδό στην Χιλή, όπου εγκαταστάθηκαν και αναπτύχθηκαν οι Αραουκανοί και που σήμερα ομολογούν και μελετούν τη καταγωγή τους και προβάλουν και αναπτύσσουν την γλώσσα τους και σε πανεπιστημιακά ιδρύματα.
Αλλά ως τα πλέον σημαντικά όμως αντικείμενα της έρευνας αποδεικνύονται τα ονόματα των Αραουκανών . Και αυτά είναι αμιγώς ελληνικά . Ο κατάλογος ονομάτων που ακολουθεί, αντιστοιχίζει τα αραουκανικά ονόματα με τα αρχαιοελληνικά τους αρχέτυπα και αποτελείται από ονόματα προσωπικοτήτων .
Alkaman = Αλκαμένης
Allavilu = Αλλόφιλος
Alkapan = Αλκιφάνης
Andakolo = Αντίχορος
Antihuenu = Αντίγονος
Antivilu = Αντίφιλος ( παρατηρούμε την τροπή του φ σε β,
όπως στην Μακεδονική διάλεκτο )
Antipulli = Αντίπυλος
Antimanki = Αντίμαχος
Antigaki = Αντίοχος
Antriti = Ανδρίτη ( αμαζόνα, ανδρογυναίκα)
Antilaf = Αντίλοχος
Antipan = Αντιφάνης
Glauka = Γλαύκη ( από το γλαυκός )
Ile = Ύλας, όνομα γνωστού Αργοναύτη
Kare = Χάρις
Kirio = Κύριος
Tome = Τομεύς
Krea = Κρέουσα
Krinno = Κρίνος ή Κρίνων
Napo = Νάπος ( από το νάπη =δάση, κοιλάδα, Αγ. Νάπα )
Pono = Πόνος ( από το πόνος = κόπος, έργον, μάχη )
Tropa = Τρόφος ( από το τροφός )
Karelao = Χαρίλαος
Epinapi = Επίνεφος ή Επίναπος ( νάπη = κοιλάδα, δάσος )
Kallopillan = Καλλιφίλων
Kallopan = Καλλιφάνης
Kallotane = Καλλιθάνης
Kallomalin = Καλλίμελος
Kallolanke = Καλλιλάμπης (π κ )
Kallolalangue = Καλλίλογος
Karenaipai = Χαρίνιππος
Karellanga = Χαρίλαμπος
Kedoman = Κηδομένης ( κήδος = μέριμνα, φροντίς )
Kalemante = Καλλιμάντης
Kelentara = Καλλιδωρος
Kaupolikan = Γεωπολυγένης
Kanio = Γεννίων ( = γενάρχης )
*Huenchulao = (Α)huenchulao = Αγησίλαος
Lientur = Λεόντωρ, Λέανδρος
Lemo- Lemo = Πτόλεμος ή Πτολεμαίος
Lautaro = Λαόδωρος
Lonko = Λόγγος
Nekuleo = Νικόλαος ( όνομα Σπαρτιατικό)
Maniqueo = Μενοικεύς
Mauropande = Μαυροπένθης
Melitaun = Μελιταίος
Melivilu = Μελίφιλος
Antupillan = Ανθοφίλων
Poepan = Ποοφάνης
Aliman = Αλιμένης
Elikura = Ελίκωρος
Leokano = Λεωγένης
Leokato = Λεωκράτης
Leochengo = Λεωσθένης
Nakto = Νυκτώ
Gualema = Γαιο(πτό)λεμος
Leokan = Λεωγένης
Lemo
κατά την έρευνα των ονομάτων έχουν επισημανθεί οι εξής καταλήξεις σε αντιστοιχία :
-kan = -γένης, -man = -μένης, -vilu = -φίλος, -katum = -κράτης, -pan = -φάνης, -an = -άνης, - huenu = -γονος, -
-puli = -πυλος, -gav = -γαίος, -gaki = -οχος, -manki = -μαχος,
-laf = -λοχος, -gueo = -κευς, -ande = -άνθης, - taro = -δωρος
- ante = αντης, -pai = -ίππος, - polikan = - πολυγένης.
· Στην γλώσσα των Αραουκανών είναι συχνή η αποκοπή ολόκληρων συλλαβών χάριν συντομίας. Το φαινόμενο αυτό θα το συναντήσουμε και σε άλλα ονόματα.
1. Η δημιουργία για τους Αραουκανούς
Ο καλύτερος τρόπος να αρχίσουμε αυτό το άρθρο είναι να “ανοιχτούμε” σε ένα άλλο πεδίο, ένα πεδίο καθαρής ποίησης. Ας πετάξουμε για λίγο με τα φτερά του αραουκανικού Μύθου της Δημιουργίας:
“Ο Ζεν-Ζεν δημιούργησε τον Ουέντρου (Άντρα) και τον τοποθέτησε, σε μια κοιλάδα στην οροσειρά των Άνδεων. Επειδή όμως αυτός αισθανόταν μόνος, η θεά Γαία επεσήμανε στον Ζεν-Ζεν την ανάγκη μιας συντρόφου για τον Ουέντρου.
Έτσι ο Ζεν-Ζεν δημιούργησε την Κούρρε (Κούρη) και την τοποθέτησε σε μια άλλη πολύ μακρινή κοιλάδα, δίνοντάς της την εντολή “Αναζήτησε τον Ουέντρου”. Εκείνη άρχισε την αναζήτησή της, βαδίζοντας μέσα από λόφους, βουνά, χαράδρες και δύσβατα μονοπάτια, ώσπου τα σκληρά χαλίκια πλήγωσαν τα πόδια της, Μόλις η Γαία το αντιλήφθηκε αυτό, ζήτησε από τον Ζεν-Ζεν να καλύψει τα χαλίκια με ένα στρώμα, και τότε εκείνος δημιούργησε τη χλόη.
Η γυναίκα μπορούσε τώρα να τρέχει πάνω σε ένα απαλό χαλί, αλλά οι πληγές της δεν καλυτέρευαν, και ο θεός με την παράκληση της Γαίας έδωσε σε κάθε χόρτο κι από μια θεραπευτική δύναμη. Τα πόδια της, τώρα, γιατρεύτηκαν κι απόκτησαν μεγαλύτερη γρηγοράδα· όμως ο ήλιος έκαιγε το δέρμα της. Η επί πάντων αγρυπνούσα Γαία παρενέβη και πάλι και ο Ζεν-Ζεν δημιούργησε μια σκεπή, τα δέντρα, κι έτσι τώρα η Κούρρε μπορούσε να τρέχει άνετα μέσα στο δάσος.
Σύντομα, τα φυτά και τα δέντρα άνθισαν, πλημμυρίζοντας, τον κόσμο με το άρωμα και τα χρώματά τους. Η Κούρρε μάζευε το άνθη των φυτών και τα πετούσε προς τα πάνω· τα πέταλα ριγούσαν, ζωντάνευαν και μετατρέπονταν σε φτερά, κι ύστερα πετούσαν ελεύθερα, έχοντας γίνει πεταλούδες, μέλισσες, και μια ατέλειωτη ποικιλία πουλιών…
Το ουράνιο τόξο εμφανίστηκε στον ουρανό, έχοντας μαζέψει όλα τα χρώματα των ανθέων και καθοδηγούσε την Κούρη στην αναζήτησή της… Ώσπου μια μέρα άκουσε μια μυστηριακή μουσική, απαλή σαν τα ροδοπέταλα της αυγής…
Πλησίασε, χωρίς να κάνει τον παραμικρό θόρυβο, για να μην χάσει ούτε μια νότα, κι εκεί σε ένα άνοιγμα, κάτω από μερικά ρωμαλέα δέντρα Κογιάν, γεμάτα από άνθη, δίπλα σε ένα ποτάμι που κυλούσε τα διάφανα νερά του… βρισκόταν ο Ουέντρου, που συνέθετε μουσική με το όργανο Τρμπ… Τότε η Κούρρε κατάλαβε τι ήθελε να πει η μουσική και γνώρισε τι θα πει αγάπη…”
Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς! Την καθαρότητα της αντίληψης; Την άγρυπνη παρουσία της Γαίας-Μητέρας Φύσης στην προώθηση της δημιουργικής διαδικασίας; Τον απόλυτο σεβασμό στη γυναίκα ως φορέα και συνδημιουργό της ζωής; Την αγαστή συνεργασία μεταξύ Ουρανού και Γης; Τον ρόλο της μουσικής στη σχέση Άντρα -Γυναίκας και το ότι η Γυναίκα αναζητάει τον Άντρα;
Παρατηρήστε ότι εδώ δεν υπάρχουν τραύματα, ανυπακοές, προδοσίες, προπατορικά αμαρτήματα και τιμωρίες. Η αγάπη του θεού Ζεν (λέξη επαναλαμβανόμενη στα Αραουκανικά δηλώνει υπερθετικό βαθμό: Ζεν-Ζεν -ο Υπέρτατος Θεός της Ζωής, ο Ζών, ο Ζεύς) κυλάει πατρικά προς τα παιδιά του και τα δώρα φθάνουν στη Γη μέσω της γυναίκας, γι΄ αυτό και της αξίζει κάθε σεβασμός…
Ο μύθος αυτός πέρα από την ομορφιά του κωδικοποιεί ταυτοχρόνως πολλά σημαντικά πράγματα. Αρκεί να επισημάνουμε ότι το ελληνικότατο όνομα Κούρρε (Κούρη) που αποδίδουν οι Αραουκανοί στην πρώτη γυναίκα, κωδικοποιεί τον τρόπο “δημιουργίας” της: Κούρρε σημαίνει η αποκοπείσα (από το αρχαίο ρήμα κείρω = κόπτω)· αποκοπείσα ασφαλώς από τον Άντρα ολόκληρο – κι όχι από ένα μόνο πλευρό του! Η θεϊκή παρέμβαση (Ζεν) μετά από υπόδειξη των αναγκών τής εξελικτικής διαδικασίας (Γαίας) “διακόπτει” τη μοναξιά της μονάδος και δημιουργείται η δυάδα για να κινηθεί η διαδικασία της ζωής. Η Γυναίκα αναζητάει τον Άντρα για να γνωρίσει την αιτία της δημιουργίας της και ο Άντρας συντηρεί την αναζήτηση της, εργαζόμενος με τη μουσική…
2. Ποιοί είναι οι Αραουκανοί
Οι Αραουκανοί είναι μία μυστηριώδης φυλή της Νοτίου Αμερικής. Έχει προκαλέσει τον παγκόσμιο θαυμασμό για τις αρετές της και ιδίως για την ακατάβλητη μαχητικότητά της μέσα στην πρόσφατη ιστορία, αφού αντιστάθηκε με επιτυχία επί τρεισήμισυ αιώνες και ποτέ δεν κατακτήθηκε από τους Ισπανούς, ούτε με τα όπλα ούτε μέσω της θρησκείας… Το εκπληκτικό γι’ αυτούς, είναι ότι προέβαλαν σθεναρή και οργανωμένη αντίσταση απέναντι στην υπερδύναμη της εποχής, τους Ισπανούς που με την υπεροπλία που διέθεταν εκείνη την εποχή έδειχναν “σαν να θέλουν να κατακτήσουν ακόμη και το άστρα”, όπως σχεδόν προφητικά επεσήμανε σε λόγο του ο αρχηγός των Αραουκανών Αντουπιγιάν (Antupillan) εν έτει 1593 μ.χ. μπροστά στον Κυβερνήτη Μαρτίν Ονιέθ ντε Λογιόλα, λόγος ο οποίος και διασώζεται από ισπανούς χρονογράφους.
Ολόκληρο το κείμενο του εκπληκτικού λόγου που εκφώνησε ο Αντουπιγιάν, εκπροσωπώντας το έθνος του, κατά την υπογραφή μιας από τις πολλές συνθήκες που έγιναν με του Ισπανούς, βρίσκεται στο βιβλίο “Η Ελληνική Καταγωγή των Αραουκανών της Χιλής” σελ. 33-36, Εκδόσεις Ηλιοδρόμιον, Αθήνα 1997, 2η έκδοση (βλ. ήδη 3η έκδοση, βελτιωμένη και επηυξημένη, Αθήνα 2003).
Η κοιτίδα των Αραουκανών, η περιοχή της Αραουκανίας, βρίσκεται στη σημερινή κεντρονότιο Χιλή, μεταξύ των ποταμών Βίο-Βίο και Τολτέν, που σύμφωνα με τις αραουκανικές παραδόσεις αποτελεί “την καρδιά της Χιλής”.
Από πού αντλούσαν τη δύναμή τους, ποιά ήταν η καταγωγή και η κοσμοαντίληψη των αξιοθαύμαστων αυτών ανθρώπων;
Μέχρι πρόσφατα είχαν διατυπωθεί μόνο θεωρίες, πολλές από τις οποίες πλησίασαν και ορισμένες μάλιστα άγγιξαν την αλήθεια. Oι άνθρωποι αυτοί ανήκουν στη λευκή φυλή, έχουν ευρωπαϊκή καταγωγή, έφτασαν στη Χιλή από τα δυτικά, κλπ.
3. Η Προέλευσή τους
Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του Λόνκο Κιλαπάν, που είναι ο Επεουτούβε τής φυλής (Επεοτύπης, Επεοταγός = επίσημος ιστορικός των Αραουκανών, αφηγητής των επών -έπεου) γύρω στο 600 με 800 π.χ. ξεκίνησε μια αποστολή αποίκισης από την Ελλάδα, συγκεκριμένα από την Σπάρτη, και περνώντας από την Μικρά Ασία ακολούθησε τον παραδοσιακό δρόμο προς την Άπω Ανατολή, περνώντας βορειο-ανατολικά της Ινδίας, έφτασε στην περιοχή του Λάος -που προέρχεται από το ελληνικό “λαός”. Στη συνέχεια κατέβηκαν προς την Χερσόνησο της Μαλαισίας -που στον χάρτη του Πτολεμαίου ονομάζεται απλώς Χερσόνησος- και από κει πέρασαν στον Ειρηνικό Ωκεανό, που οι Έλληνες ονόμαζαν απλώς Ωκεανό, ως τον κατ’ εξοχήν Ωκεανό της Γης.
Χρησιμοποιώντας ως γέφυρα τα νησιωτικά συμπλέγματα της Ινδονησίας, Μικρονησίας, Μελανησίας και Πολυνησίας, έφθασαν τελικά ώς τα νησιά Γαλάπαγος (Galapagos, σύνθετη λέξη εκ των γάλα καί πάγος, που θα πει λευκοί βράχοι), και από εκεί πέρασαν στη αμερικανική ΄Ηπειρο (Περού). Όλα τα παραπάνω νησιωτικά συμπλέγματα φέρουν σύνθετα ελληνικά ονόματα: “Ινδο-νησία”, “Μικρο-νησία”, “Μελα-νησία”, “Πολυ-νησία”… Όλα έχουν ως δεύτερο συνθετικό την λέξη -νησία, δηλαδή, “σύνολο νησιών”, “νησιωτικό σύμπλεγμα”, ενώ το πρώτο συνθετικό είναι δηλωτικό κυρίας ιδιότητος των νήσων αυτών ή των κατοίκων τους. Τα ονόματα αυτά δεν τους τα έδωσαν οι δυτικοί θαλασσοπόροι αλλά τα είχαν από πριν.
Οι Σπαρτιάτες, αναζητώντας κατάλληλο μέρος για εγκατάσταση της νέας αποικίας, οδηγήθηκαν τελικά σε ανάλογο γεωγραφικό πλάτος με αυτό της Ελλάδος, μεταξύ του 36ου και 40ου παραλλήλου, νοτίως του Ισημερινού. Εκεί θεμελίωσαν την καινούργια πολιτεία – κράτος και έδωσαν στην περιοχή το όνομα Φυλή, από παραφθορά του οποίου προέκυψε η σημερινή ονομασία της χώρας Χιλή (Chile). Πράγματι, η ονομασία Φυλή υπήρχε ως τοπωνύμιο και στον ελλαδικό χώρο και είχε (εκτός της πρώτης σημασίας, από το ρήμα “φύω”) και μια δεύτερη σημασία αυτήν της φύλαξης, του φυλακίου (από το ρήμα “φυλάσσω”).
4. Ο ρόλος του Μαντείου των Δελφών
Όμως, τί πήγαν να “φυλάξουν” οι Σπαρτιάτες άποικοι -και πράγματι διαφύλαξαν με ακατάβλητο σθένος- στην άλλη άκρη της Γης; Γιατί το Μαντείο των Δελφών απέστειλε εκεί μία ελληνική αποικία και μάλιστα δωρική, δηλ. μια αποικία πολεμιστών; Ο Λόνκο Κιλαπάν κάνει λόγο για αντίποδες… του νοτίου ημισφαιρίου, ενώ αξιόλογοι ερευνητές στην Ελλάδα (Ταξιάρχης Τσιόγκας, Ευάγγελος Δρούγκας, κ.ά. ) έχουν επισημάνει ότι: Οι Έλληνες εκτός τής Ελλάδος είχαν επιλέξει ως δεύτερο σημείο ελέγχου της χθονίου σφαίρας (Γης) την Κολχίδα, δηλ. το Περού ή άλλως Χώρα των (Υ)περβορείων… (ή Υπερ-νοτίων, αν προτιμάτε).
Είναι γνωστό ότι, κατά τους χρόνους εκείνους, καμμία αποικιστική αποστολή δεν ξεκινούσε αν δεν είχε πρώτα την έγκριση και την υπόδειξη του Μαντείου για τον τόπο προορισμού, αλλά και για την διαδρομή που θα ακολουθούσε. Έτσι, το Μαντείο των Δελφών είχε μετατραπεί σε ένα είδος “Γραφείου Αποικιακής Έρευνας” όλης της Υδρογείου, γι’ αυτό και όφειλε να έχει αρχειοθετημένες γεωγραφικές γνώσεις όλου του τότε γνωστού κόσμου. Ο τότε “γνωστός κόσμος” για τους πανεπιστήμονες ιερείς του Μαντείου φαίνεται ότι ήταν κατά πολύ ευρύτερος απ’ όσο σήμερα νομίζουμε… Το Μαντείο όφειλε να έχει στα αρχεία του στοιχεία για τις ακτές της Νότιας Αμερικής, από τη στιγμή που εξουσιοδότησε μια σπαρτιατική αποικία να εγκατασταθεί εκεί. “Εν τη πολυσχιδεί πολιτική δράσει του Μαντείου των Δελφών εν των μεγαλειωδεστάτων αυτού μεγαλουργημάτων ήτο και το του απέραντου ελληνικού αποικισμού, όστις διήρκεσε τρεις κυρίως αιώνας, από του 8ο – 6ο αι. π.Χ.”, γράφει ο Δημήτριος Γουδής στο θαυμάσιο σύγγραμμά του “Το Μαντείον των Δελφών” (Αθήνα 1937, επανέκδοση από τις Εκδόσεις Δημιουργία, Αθήνα 1997) και συνεχίζει: “Διότι το Δελφικόν ιερατείον είχε τας ευρυτέρας και ακριβέστερας γεωγραφικάς γνώσεις και περί αυτών των μεμακρυσμένων χωρών και τηρούν αρραγή τον σύνδεσμον προς πάσαν εκάστοτε ιδρυόμενη αποικίαν κατέγραφε πάσας τας γεωγραφικάς πληροφορίας, ας ελάμβανεν εκείθεν και είχε καθολικήν και περιληπτικήν γνώσιν πλείστων χωρών. Όθεν ουδείς άλλος ηδύνατο να παρέχη εις τους ερωτώντας περί αυτών ασφαλεστέρας πληροφορίας ή το πολυθάμιστον εκείνο κέντρον, ο τόπος διαρκούς συγκεντρώσεως ανθρώπων από πάσης της γης γωνίας.. Οι πολυπράγμονες του μαντείου ιερείς συνέλεγον επιμελώς και κατέγραφον πάσας ταύτας τας πληροφορίας, ήσαν παγκόσμιον γεωγραφικών γνώσεων ταμείον…”
Ο αρχηγός στην Χιλή διατηρούσε, από παλιά το όνομα Άπο, αφού η εξουσία του προερχόταν ακριβώς από τον Απόλλωνα, αποκαλύπτει ο Λ. Κιλαπάν. Οι Αραουκάνοι, ως λακωνίζοντες, είχαν τη συνήθεια να συντέμνουν τα ονόματα· έτσι το Από-λλων γίνεται Άπο, το Προμηθεύς γίνεται Προμ, το Λυκούργος γίνεται Κούργο. κτλ. Μάλιστα το όνομα Άπο ταυτίστηκε ευρύτερα με την έννοια του “κύριος, αρχηγός, επικεφαλής” στην αραουκανική γλώσσα, πράγμα το οποίο συμφωνεί απόλυτα με την προσωνυμία “Αρχαγέτας ή Αρχηγέτης” που έφερε ο Θεός στις Ελληνικές αποικίες… Έξαλλου, ο Απόλλων εθεωρείτο κατ΄ εξοχήν ιδρυτής πόλεων και λέγεται ότι αυτός ήταν που θεμελίωσε και την πολιτεία τής Σπάρτης. Τα συνηθέστερα δε ονόματα των αποικιών ήταν επωνυμίες του θεού, όπως: Απολλωνία, Πυθόπολις, Φοίβη, Φοιβία… Στην αρχαιότητα αναφέρονται και είναι γνωστές τουλάχιστον είκοσι τέσσερις αποικίες με το όνομα Απολλωνία. Το Μαντείο των Δελφών επιτέλεσε πράγματι έναν άγνωστο “μεγαλουργόν άθλον”, κατά τα λεγόμενα του Δ. Γουδή, που όμοιό του δεν συναντάμε στην παγκόσμιο ιστορία… Βάσει ποίου μεγαλοφυούς σχεδίου διέσπειρε τις ελληνικές αποικίες ανά την Υφήλιο, σε προεπιλεγμένα νευραλγικά σημεία, δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε… Εκείνο όμως που γνωρίζουμε είναι ότι οι Αραουκάνοι “φύλαξαν” καλά τα μυστικά τους για πάνω οπό 2.000 χρόνια… Είναι σαν μια χρονοκάψουλα που άνοιξε εν καιρώ…
5. Το Αραουκανικό Ημερολόγιο
Σύμφωνα με το αραουκανικό ημερολόγιο βρισκόμαστε ήδη στο έτος 2804... Η χρονολόγηση αυτή συμπίπτει σχεδόν με το ολυμπιακό ημερολόγιο· ολυμπιακό, εφόσον λαμβάνεται ως συμβατική αρχή μέτρησης η θεωρούμενη ως πρώτη ολυμπιάδα, που έγινε το 776 π.χ., που προσεγγίζει το έτος 800 π.χ. του αραουκανικού ημερολογίου..
6. Το Κράτος τους
Το κράτος που ίδρυσαν ανταποκρινόταν στα Ελληνικά πρότυπα, τόσο γεωγραφικά όσο και πολιτικά. Με τη Χιλή στο κέντρο, βόρεια είχαν τους Πικούντσες (pikun = βορράς), νότια τους Ουιλλίτσες (willi = Νότος), ενώ από την πλευρά των Άνδεων τους Πεουέλτσες (puel = Ανατολή). Αυτοί οι σύμμαχοι λαοί είχαν τους ίδιους θεούς, την ίδια γλώσσα, τους ίδιους νόμους, χρησιμοποιούσαν τα ίδια όπλα, ντύνονταν το ίδιο, αλλά είχαν δική τους ανεξάρτητη διοίκηση και μόνο σε περίπτωση πολέμου ενώνονταν κάτω από έναν κοινό αρχηγό.
Οι Σπαρτιάτες άποικοι έφεραν μαζί τους τη νομοθεσία του Λυκούργου, την οποία εφάρμοσαν στις πόλεις τους. Με τον καιρό, πήρε το όνομα “Αντμαπού” (Admapu) που θα μπορούσε να αποδοθεί ως: ο “νόμος των προγόνων”, το “πάτριον ήθος”. Έφεραν τους ίδιους θεούς και διατήρησαν τις ίδιες παραδόσεις.
Χαρακτηριστικά αναφέρουμε: τα μαντεία, όπου ιερουργούσε η Μάτσι (Machi =Μάντις), με καθήκοντα ιέρειας ανάλογα με αυτά της Πυθίας, το ίδιο ιερό δέντρο, τα ίδια όπλα και την ίδια εκπαίδευση όπως στην Ελλάδα, τον μύθο της Σειρήνας, και την ίδια γαμήλια τελετή που ήταν τελετή αρπαγής της νύφης, κατά το πρότυπο της Μυθολογίας… Με τον καιρό, ο πληθυσμός τους σταθεροποιήθηκε στις 36.000 ψυχές και ήταν κατανεμημένος σε εννέα κύριες πόλεις των 40.000 κατοίκων η καθεμιά. Ο τέλειος αυτός αριθμός αποσκοπούσε σε μια τέλεια οργάνωση στηριζόμενη στον ελληνικό πολιτειακό “κανόνα” -τον οποίο αναφέρει αργότερα και ο Αριστοτέλης- ότι δηλαδή, μια πόλη δεν θα πρέπει να υπερβαίνει ούτε να υπολείπεται των 40.000 κατοίκων διότι στην πρώτη περίπτωση θα είναι εκτός ελέγχου (υπερβολή), ενώ στην δεύτερη περίπτωση δεν θα είναι καν πόλη (έλλειψη). Σε μια πιο απλή γλώσσα, περισσότεροι θα προκαλούσαν έλλειψη τροφής και στέγης για τους υπόλοιπους· λιγότεροι θα ήταν ευάλωτοι σε ενδεχόμενη εξωτερική επίθεση.
Οι Αραουκανοί είχαν λύσει αυτό το πρόβλημα, με τον ίδιο τρόπο που το είχαν λύσει οι Σπαρτιάτες: ασκούσαν έλεγχο γεννήσεων, εξάλειφαν τους εκ γενετής ελαττωματικούς, προκαλούσαν στείρωση με ειδικά βότανα σε ορισμένες γυναίκες που δεν έπρεπε να τεκνοποιήσουν, και είχαν θεσμοθετήσει την πολυγαμία, έτσι, η φυλή άγγιξε και υλοποίησε συστηματικά ανώτερα πρότυπα ομορφιάς, ψυχοσωματικής υγείας και ακεραιότητας, δηλαδή, ανέπτυξε στο έπακρο όλες εκείνες τις ιδιότητες που χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο-πολεμιστή.
7. Το Αριθμητικό τους Σύστημα
Το αριθμητικό σύστημα των Αραουκανών είναι αντιγραφή – μεταφορά του δεκαδικού συστήματος των Ελλήνων, αν και δεν έχουν διατηρηθεί οι ονομασίες των αριθμών, εκτός από αυτή που αποτελεί και την βάση του συστήματος: το δέκα. Τα χέρια υπαγόρευαν τον αριθμό δέκα, αφού δέκα είναι τα δάχτυλα· από εδώ προέρχεται και το όνομα του συστήματος δεκα-δικό. Στην Αραουκανική Γλώσσα το δέκα λέγεται μάρε (mare) και “μάρη” στα αρχαία ελληνικά σημαίνει χέρι. Στα ελληνικά χρησιμοποιούμε και σήμερα τη σύνθετη λέξη ευ-μάρεια (ευ+μάρη) που σημαίνει ευ-χέρεια, κυρίως οικονομική.
Η τέχνη της μέτρησης έχει τρία στάδια: στο πρώτο μετράει κανείς με αντικείμενα και οριοθετήσεις· στο δεύτερο στάδιο οι αριθμοί έχουν δικά τους ονόματα και πολύπλοκα συστήματα αρίθμησης· στο τρίτο στάδιο εμφανίζεται ένα λογικό σύστημα αρίθμησης με γραπτά σύμβολα, το οποίο χρησιμοποιούν οι πολιτισμένοι λαοί. Μέσα από τα αραουκανικά αριθμητικά είναι σημαντικό να παρατηρήσουμε την λογική που τα διέπει, για ν΄ αντιληφθούμε και τις πολιτισμικές τους βάσεις, αφού ο αριθμός ως “σοφώτατον των όντων”, κατά τον Πυθαγόρα, είναι απόδειξη πολιτισμού.
8. Η Προμ-ηθεϊκή Σημειογραφία
Φαντασθήτε να σας χαρίσουν ένα πολύχρωμο υφαντό… κι εσείς να στολίσετε με αυτό το σπίτι σας, χωρίς ποτέ να υποψιαστείτε ότι πιθανόν εκεί να “κρύβονται” κωδικοποιημένες γνώσεις, που ενδεχομένως θα άλλαζαν τη ζωή σας, ή τουλάχιστον τις αντιλήψεις σας για την ζωή… Κάπως έτσι έχουν το πράγματα με την υφαντική σημειογραφία των Αραουκάνων, την οποία ονομάζουν Προμ (από σύντμηση του ονόματος Προμ-ηθεύς, Prom-eteo)…
“Μα βρήκα και τον αριθμό, βαθιά σοφία,
και των γραμμάτων το συνταίριασα.
Μητέρα των Τεχνών, της εργασίας και της μνήμης”, λέει ο Προμηθέας, μνημονεύοντας το δώρα του προς την Ανθρωπότητα.
Ο αριθμητικός υπολογισμός με τα νήματα της σημειογραφίας Προμ γίνεται ως εξής:
• Οι μονάδες αντιπροσωπεύονται από αντίστοιχους κόμπους πάνω σε κόκκινο νήμα.
• Οι δεκάδες πάνω σε κίτρινο νήμα.
• Οι εκατοντάδες πάνω σε γαλάζιο νήμα.
• Οι χιλιάδες πάνω σε πράσινο νήμα.
• Τα εκατομμύρια πάνω σε μαύρο νήμα.
Κάθε νήμα είχε δέκα διαιρέσεις και ο αριθμός έπρεπε να τοποθετηθεί στην αλλαγή του υφαδιού, αφού κάθε νήμα διαιρείτο σε δέκα ίσα τμήματα μέσω άλλων εναλλακτικών νημάτων (εκτός των πέντε βασικών). Για παράδειγμα, στην δεύτερη μάχη των Αραουκάνων κατά των Ίνκας, συγκρούσθηκαν 250.000 εισβολείς με 30.000 Αραουκανούς πολεμιστές (κόνας) Ο πρώτος αριθμός καταγράφεται ως εξής: (βλ.σχήμα).
Πρέπει να διευκρινίσουμε ότι η σημειογραφία αυτή “διαβάζεται” από τα δεξιά προς το αριστερά. Αριστερόστροφες γραφές (γραφές “επί τα λαιά” ) έχουν βρεθεί και στην Σπάρτη. Αν ο αριθμός ήταν στρογγυλός, για παράδειγμα 4.000. τότε κόμπος γινόταν στο ύψος του τέσσερα πάνω στο πράσινο νήμα. Αν ο αριθμός ήταν μεγαλύτερος, για παράδειγμα 9.000.000, τότε ο κόμπος γινόταν στο ύψος του εννιά στο μαύρο νήμα, Όταν οι χιλιάδες ή τα εκατομμύρια ήταν πάνω από δέκα, σημειωνόταν η ποσότητα πάνω στο νήμα των δεκάδων ή εκατοντάδων και η χιλιάδα ή το εκατομμύριο υποδεικνυόταν μέσω κόμπου πάνω στο αντίστοιχο νήμα. Μετά ο αριθμός διαβαζόταν αρχίζοντας από την μεγαλύτερη ποσότητα.
9. Η Αραουκανική Γλώσσα
Σύμφωνα με τα όσα παραδόθηκαν στον Λόνκο Κιλαπάν από τον δάσκαλο και προκάτοχό του Επεουτουβε Κανίο, όταν οι Έλληνες άποικοι έφτασαν από την Δύση, βρέθηκαν μπροστά στο δίλημμα να προσπαθήσουν να διδάξουν την γλώσσα τους στους ιθαγενείς με τους οποίους ήρθαν σε επιμιξία ή να μάθουν οι ίδιοι την ομιλούμενη γλώσσα εκείνης της χώρας, την μάπου-ντούγκου (mapudugu), έκλιναν κυρίως προς την δεύτερη επιλογή, αλλά εφαρμόζοντας τους γραμματικούς κανόνες της δικής τους γλώσσας. Ταυτόχρονα δίδαξαν στους ντόπιους τις βασικές λέξεις της γλώσσας τους όπως Ζευς ή Ζαν (Ζεν), Γαία (Γούε) κτλ. Επίσης, πολλά τοπωνυμία που διατηρούνται ακόμη και σήμερα σε βουνά, ποταμιά, νησιά, χωριά και περιοχές της Χιλής, είναι ελληνικής προέλευσης, όπως Άνδεις (=αυτές που ευχαριστούν, που τέρπουν, από το ρήμα ανδάνω). Αιμόν (=αίμων, αιματώδης). Κορίκο (=Κώρυκος), Κίδο (=Κύδος), Ακουίλεο (= Αχιλλεύς) κ.α.
Η Αραουκανική Γλώσσα διαθέτει τόσο πλούσιο λεξιλόγιο που υπερβαίνει πολλές από τις λεγόμενες Σύγχρονες Γλώσσες. Βασιζόμενος σε μια αρχική εκτίμηση και τονίζοντας το γεγονός ότι η Αραουκανική δεν ήταν γραπτή γλώσσα ο Λόνκο Κιλαπάν βεβαιώνει ότι ένα 20% τουλάχιστον του λεξιλογίου που διατηρείται ακόμα και σήμερα εν χρήσει είναι ελληνικά.
Ορισμένες λέξεις διατηρούνται αυτούσιες και άλλες έχουν παραφθαρεί με την πάροδο τόσων χρόνων και πολλές ακολουθώντας τον γραμματικό κανόνα της συναίρεσης, ο οποίος υπάρχει και στις δύο γλώσσες έχουν συντμηθεί και δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμες.
Όταν αναφέρονται στη γη ως τόπο, χώμα, χρησιμοποιούν την λέξη μάπου (mapu), όταν όμως αναφέρονται στην Γη αυτή καθαυτή, ως γήινη σφαίρα, ως θηλυκή ζώσα οντότητα, χρησιμοποιούν λέξη Γούε (Gue) δηλαδή Γαία.
Χαρακτηριστική είναι η σχέση των Αραουκανών με το φως, αφού σύμφωνα με αυτό “ζουν, κινούνται και υπάρχουν”. Σε όλες τις σύγχρονες “πολιτισμένες” γλώσσες χρησιμοποιείται συνήθως η ίδια λέξη για να δηλωθούν περιφραστικά τα διάφορα “είδη” φωτός.
Στα Αραουκανικά, όμως, το κάθε φως δηλώνεται με το δικό του ξεχωριστό όνομα· έτσι οι Αραουκανοί λένε:
• το φως γενικά πελόν (pelon)
• το φως της αυγής ελλαμπούν (ellabun)
• το φως της εσπέρας γιαντού (guiantu)
• το φως του ήλιου αϊπίν (aipin)
• το φως της σελήνης άλε (ale)
• το φως των άστρων αϊρκούν (airkun), κ.λ.π.
Είναι πραγματικά εκπληκτική αυτή η ποικιλία, τη στιγμή που δεν χρησιμοποιείται η ίδια ρίζα για να δηλώσει τα διάφορα είδη φωτός. Στα Ελληνικά υπάρχει κάτι αντίστοιχο, οφείλουμε να παρατηρήσουμε όμως ότι οι λέξεις είναι σύνθετες, τουλάχιστον αυτές που είναι γνωστές και χρησιμοποιούνται σήμερα, έτσι:
• το φως της αυγής το λέμε λυκαυγές
• τα φως της εσπέρας λυκόφως και μούχρωμα
•το φως του Ηλίου με μια λέξη ηλιόφως
•το φως της Σελήνης σεληνόφως και φεγγαρόφωτο, κτλ.
Οι Αραουκανοί έχουν διαφορετικές λέξεις για να δηλώσουν το κύμα της θάλασσας και το κύμα του ποταμού, τα καρποφόρα και τα μη καρποφόρα δέντρα· έχουν όνομα για κάθε μετάλλευμα, για κάθε άστρο, για την ψυχή και το πνεύμα· έχουν λέξεις για αφηρημένες έννοιες όπως κιγνέουεν που σημαίνει ενότης κτλ.
Gne-chen (Γνε-τσεν) είναι ο Δημιουργός στα Αραουκανικά, “ο Γενέ-τωρ του κόσμου” Από το πρώτο συνθετικό της λέξης δηλώνεται ξεκάθαρα η ελληνική προέλευση του ονόματος.
10. Πώς η Αραουκανική Φυλή διατήρησε την γνώση της Ελληνικής Καταγωγής της;
Σ’ αυτό το πραγματικά “καυτό” για μας ερώτημα, ο Δον Λόνκο Κιλαπάν, Επεουτούβε της Αραουκανικής Φυλής, μας απαντά (σε μια επιστολή του το Φθινόπωρο του 1995) με έναν αφοπλιστικό τρόπο, που αξίζει να προβληματίσει τους Έλληνες της Μητροπολιτικής Ελλάδος. Μεταφέρουμε αυτούσια την απάντησή του, μαζί με τις απαντήσεις και άλλων σημαντικών ερωτημάτων που είχα και πιθανόν θα έχετε κι εσείς:
- Πώς διατηρόταν η γνώση της ελληνικής καταγωγής μέσα στην Αραουκανική Φυλή;
Η επιστήμη και η ιστορία σε όλες τις φυλές βρισκόταν στα χέρια των ανώτερων τάξεων: κυβερνήτες, στρατιωτικοί και ιερείς, με την πάροδο του χρόνου υπέκυπταν στον λαό και μαζί με αυτούς εξαφανιζόταν η Επιστήμη και η Ιστορία τους, όπως είναι η περίπτωση των Μάγιας, Ίνκας, Αιγυπτίων, κλπ. Αυτό δεν θα μπορούσε να συμβεί ποτέ στην Αραουκάνικη Φυλή, η οποία καθώς είχε προβλέψει κάτι τέτοιο, είχε πάντοτε τρεις Ιστορικούς που δεν έπρεπε να γνωρίζονται μεταξύ τους. Καθένας από αυτούς όφειλε να έχει μια Ομάδα, αποτελούμενη από όλες τις ηλικίες, και από αυτή την ομάδα έβγαινε ο διάδοχος Ιστορικός. Στην δική μου περίπτωση έχω 25 άτομα, διασκορπισμένα από τον βορρά μέχρι το νότο της χώρας, τους οποίους κανείς άλλος δεν γνωρίζει, οι δε ηλικίες τους είναι από 6 μέχρι 72 ετών. Όλοι τους έχουν παραψυχολογικές ικανότητες (αυτό το απαιτεί ο Νόμος), εξαιρετική μνήμη, ανεπτυγμένη κρίση και υπευθυνότητα στην αντιμετώπιση κάθε δοκιμασίας. Κανείς δεν μπορεί να αφηγηθεί με ακρίβεια ένα ιστορικό γεγονός” θα προσθέσει ενδεχομένως δικά του πράγματα και θα ξεχάσει άλλα’ μπορεί μόνο να αφηγηθεί ένα γεγονός που αφορά έναν δικό του πρόγονο αλλά και τούτο όχι δημόσια εδώ πρέπει να φωνάξουν τον Ιστορικό.
- Πριν από την δημοσίευση του βιβλίου σας (το 1974), υπάρχουν ίσως άλλες δημοσιεύσεις ή σχετικές ανακοινώσεις;
Όχι, διότι η δημοσιοποίηση μέρους της Ιστορίας μας και η παράδοση στρατιωτικών μυστικών στον Χιλιανό Στρατό αποφασίστηκε στο Συμβούλιο των Γερόντων το έτος 1972. Υπάρχουν μόνο δικές μου δημοσιεύσεις σε εφημερίδες ή περιοδικά, διότι κανείς δεν μπορεί να γράψει για την Ιστορία, όπως εξήγησα προηγουμένως.
-Ποια είναι η σημερινή κατάσταση των Αραουκανών στην Χιλή; Έχουν συνείδηση της Ελληνικής Καταγωγής τους;
Στις απογευματινές συζητήσεις πάντοτε υπενθυμίζεται η καταγωγή της Φυλής και καλείται ν’ ακουσθεί ο Ιστορικός, αν η συνάντηση είναι πιο σημαντική. Είμαστε διασκορπισμένοι σε όλη την Χιλή, στα Πανεπιστήμια, στο Στρατό Ξηράς, στο Ναυτικό, στην Αεροπορία, κλπ. Το να μέναμε όλοι στη γη μας θα είχαμε φθορά μετά από κάθε γενιά και θα είμασταν τώρα στην ίδια θέση με αυτή των Μαπούτσες, που δεν έκαναν ό,τι κάναμε εμείς, γι’ αυτό και έμειναν ελάχιστοι στους κάμπους.
- Διατηρείται η Αραουκανική Γλώσσα και γραφή; Υπάρχει εκμάθηση της Αραουκανικής Γλώσσας στα σχολεία της Χιλής;
Η γλώσσα διατηρείται καθώς και η γραφή με τρίγωνα, που είναι ίδια στη μορφή με την γραφή των αριθμών. Πριν από πέντε χρόνια διηύθυνα ένα σεμινάριο για δασκάλους της Αραουκανικής Γλώσσας και σήμερα στο Τεμούκο έχει εισαχθεί πειραματικά στα Δημοτικά Σχολεία.
- Πότε ιδρύθηκε και ποιοι είναι οι σκοποί της Αραουκανικής Συνομοσπονδίας;
Η Αραουκανική Συνομοσπονδία υπάρχει από πάντα, μόνο το όνομα έχει προσαρμοστεί στην σημερινή εποχή. Οι σκοποί της είναι μια μέρα οι Χιλιανοί να ζήσουν όπως εμείς, να υιοθετήσουν τον δικό μας Νόμο και να ελέγξουν την γεννητικότητα, διότι ο υπερπληθυσμός είναι η αιτία όλων των πολέμων στον κόσμο…
- Υπάρχουν Αραουκανοί στην Αργεντινή; Πότε καθιερώθηκε για πρώτη φορά και τί σημαίνει η λέξη Αράουκο;
Δεν υπάρχουν Αραουκανοί στην Αργεντινή” εκεί κατοίκησε η Φυλή Μαπούτσε η οποία πέρασε στη Χιλή τον περασμένον αιώνα προσπαθώντας ν’ αποφύγουν τις διώξεις, που έγιναν κυρίως επί κυβερνήσεως του Στρατηγού Ρόκα. Με τους Αργεντινούς έχουμε εν γένει επαφές. Εγώ έγραψα στην εφημερίδα Κούγιο της Μεντόσα: “Η Οροσειρά των Άνδεων δεν είναι το φράγμα που διαχωρίζει αλλά η σπονδυλική στήλη που ενώνει την Χιλή και την Αργεντινή”. Η λέξη arauco (Αράουκο) προέρχεται από την ομώνυμη περιοχή Rauco (Ράουκο) νότια του ποταμού Βίο-Βίο απ’ όπου αρχίζει η Αραουκανία. Τους κατοίκους αυτής της περιοχής οι Ισπανοί τους ονόμαζαν Ραουκάνους και ο ποιητής Ερθίγια διέδωσε την ονομασία Α-ραουκάνοι / Α-ραουκανοί. Η λέξη Ράουκο προέρχεται από το ρήμα Ράουν= Ρέειν μετά βοής και το ουσιαστικό Κο == Ύδωρ, Νερό- επομένως Ράουκο (και Αράουκο) σημαίνει τόπος όπου ηχεί το βουητό των υδάτων.
- Λέτε ότι δεν υπάρχουν ίχνη ελληνικής παρουσίας σε όλη την Αμερική, εκτός από την Χιλή… Πώς το δικαιολογείτε αυτό;
Εκείνο που εγώ βεβαιώνω είναι ότι από την Χιλή και προς την Δύση υπάρχουν παντού ελληνικές και αραουκανικές λέξεις, ενώ από την Χιλή προς την Ανατολή: Αργεντινή και Βραζιλία δεν υπάρχουν, ή τουλάχιστον δεν υπάρχουν στους χάρτες…
- Ο ποιητής Πάμπλο Νερούδα είναι Αραουκανός;
Ναι. Γεννήθηκε στα όρια του αρχαίου κράτους των Αραουκάνων (Γιεκμόντσε), μεταξύ των ποταμών Μάουλε και Βίο-Βίο. Ο Νερούδα είχε συνείδηση της καταγωγής του γι’ αυτό κάνει αναφορά στους ήρωες της Αραουκανίας και έγραψε στο “Κάντο Χενεράλ” αυτό που και εσείς αναφέρετε: “…οι Αραουκανοί προγονοί μου” και “Το ελληνικό αίμα κατεβαίνει μέχρι τις θάλασσες της Χιλής…”
Κείμενο και φωτογραφίες: Γιώργος Λαθύρης – Εταιρεία Ηλιοδρόμιον, Αθήνα, Ελλάς.
ΠΗΓΗ: hellinon.net/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου