Βραζιλιάνοι Σαρακατσάνοι

άρθρο του Δημήτρη Γαρούφα* στον ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟ


Με θλίψη και βαριά καρδιά γράφω το σημερινό σημείωμα που ο τίτλος του θα φανεί παράξενος. Απαντώ σε ερώτημα αναγνώστη, που τηλεφωνικά με ρώτησε για το πώς αντιμετωπίσαμε ελληνικούς πληθυσμούς στη γειτονική FYROM.

Ενδεικτικά αναφέρω ότι ...

στη νότια περιοχή των Σκοπίων κινούνταν πολλά σαρακατσάνικα τσελιγκάτα. Τους Σαρακατσάνους τους ήξεραν οι Βούλγαροι κομιτατζήδες από την εποχή του Μακεδονικού Αγώνα ως φανατικούς Ελληνες που μιλούσαν την ελληνική γλώσσα όπως την εποχή του Μακρυγιάννη.

Με την απόφαση του Τίτο για δημιουργία «Μακεδονικής Δημοκρατίας» έπρεπε οι αναφομοίωτοι πληθυσμοί να εκδιωχθούν προς Ελλάδα ή να απομονωθούν σε περιοχές μακράν των συνόρων. Ετσι, δικάστηκαν και καταδικάστηκαν 7 Σαρακατσάνοι ως συνεργάτες των Ελλήνων και οι άλλοι εκτοπίστηκαν βορειότερα, ενώ το 1947 τους πήραν αναποζημίωτα εκατοντάδες χιλιάδες πρόβατα. Κάποιοι που κινούνταν κοντά στα σύνορα Σκοπίων - Βουλγαρίας ρημάχθηκαν από τους κομιταζήδες και εκτοπίστηκαν το 1944 στην περιοχή Σερρών με κάτι ελάχιστα πρόβατα.

Ταλαιπωρήθηκαν μερικά χρόνια και οι ελληνικές αρχές δήλωσαν αδυναμία τακτοποίησης κι έτσι τους βρήκε ανέστιους μια υπηρεσία του ΟΗΕ που τους είπε ότι, αφού η Ελλάδα δεν μπορεί να τους φροντίσει, μπορεί ο ΟΗΕ να τους πάει στη Βραζιλία για καλή αποκατάσταση! Είχε μαυρίσει το μάτι τους από την πείνα κι έτσι 160 άτομα το Δεκέμβρη του 1951 έφυγαν με αποστολή του ΟΗΕ για να αποκατασταθούν στη Βραζιλία… Εκεί τους πήγαν στο νησάκι Ιλία Ντα φλόρες (Ilha das flores-νησί των λουλουδιών, απέναντι από το Ρίο), αλλά οι ορεσίβιοι Σαρακατσάνοι, όλοι συγγενείς μεταξύ τους, δεν άντεξαν τη ζέστη αλλά ούτε και την προοπτική επιγαμιών με ντόπιους… Αρχισαν διαμαρτυρίες κι έτσι φθινόπωρο του 1952 αναγκάστηκε ο ΟΗΕ να τους ξαναφέρει πίσω, οπότε το ελληνικό κράτος, με την πίεση και του ΟΗΕ, τους αποκατέστησε στην Ευκαρπία Σερρών (οικισμός Καστρί), από όπου εν συνεχεία έφυγαν οι περισσότεροι και εγκαταστάθηκαν στο Κορδελιό Θεσσαλονίκης, αλλά ανταμώνονται κάθε καλοκαίρι για να ξαναθυμηθούν την περιπέτειά τους από την οποία τους έμεινε η επωνυμία «Βραζιλιάνοι Σαρακατσάνοι».

Ακούγονται σαν παραμύθι όλα αυτά, μα είναι αληθινά. Δυστυχώς, έτσι αντιμετώπιζε τότε το ελληνικό κράτος τους ομογενείς μας που τους ρήμαζαν τα γειτονικά Σκόπια…τους στέλναμε για αποκατάσταση στη Βραζιλία… Ηταν τα λάθη που πληρώνουμε σήμερα. Επειτα από λίγα χρόνια, την περίοδο 1955-1968, «έφυγαν» άλλοι 3.500 Σαρακατσάνοι από Σκόπια που ζουν στο Ν. Κορδελιό Θεσσαλονίκης. Απέμειναν μονάχα περίπου 600 άτομα που ίδρυσαν πριν από μερικά χρόνια το σύλλογο «Χελιδόνι»…και παλεύουν μόνοι τους για να φέρουν την άνοιξη και στη δική τους ζωή.

*Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΑΡΟΥΦΑΣ είναι δικηγόρος