Η "Οδύσσεια" των Σαρακατσάνων της ΠΓΔΜ

Odyssey of the Sarakatsani in the FYROM
The greatest number of the Sarakatsani living in the FYROM abandoned their territories systematically during the '50s and '60s because of the modus operandi and pressure exercised by the local authorities there.
For the record, the first wave of Sarakatsani settled in the prefectures of Serres and Rodopi during the occupation because there were no borders at the time.
The second wave of Sarakatsani arrived during the '50s.This consisted of a few families that settled in Gonimo (Serres) and in Halastra.
The main bulk of Saratsani, though, arrived during the '60s.These people settled in the municipality of Eleftherio-New Kordelio.
The life these people used to lead in Skopje was a nomadic one, until 1948. Then the Titoic regime applied the kolkhoz system. The first measure taken was to seize the sheep of those families that owned a herd of over 400 and leave them with only 20.
The fact that the Sarakatsanoi declared the number of sheep in the name of the suffragan when they rented grazing grounds made the seizure easier.
Later on that limit was eliminated and the seizure expanded even to those Sarakatsani who had escaped confiscations up until then.
Then, because the destruction of their herds by the kolkhoz system had rendered their nomadic lifestyle incapable of supporting them, the Sarakatsanoi settled down in cities and villages, living together with the locals.They were forced to become townsmen -unsuccessfully.
Nevertheless they continued marrying with their own cultural group (endogamy) and preserved their language, customs and traditions.
The Sarakatsani were aggrieved having their herds seized and indignant with their compulsory urbanisation, so as time went by the idea of returning to Greece began to grow in their minds.
Up until 1958 mass emigration from Yugoslavia was forbidden. When people were finally allowed to emigrate in large numbers from Yugoslavia, the Sarakatsani crossed the borders with their few belongings.
A significant event of high national importance was the arrest of Evaggelos Mariolas (son of Athanasios Mariolas), a young high school student,for spying in favour of Greece in 1948. This was used as a pretext for further discrimination against Sarakatsani.
Several Sarakatsani were imprisoned and their families were exiled to Kotsiani (Kocani), far away from the greek-yugoslavian borders.The letter K (control) was printed on their ID cards in order to ease tracking, and monitoring them.
Another important fact in the odyssey to note is that a group of the Sarakatsanoi of Skopje who returned to Greece in 1944 migrated to Brazil along with the massive waves of emigrants that were leaving Greece at the time.
After an exhausting voyage, approximately 20 families settled on an island opposite Rio de Janeiro. There they were supposed to occupy themselves with the breeding of cattle,as they had declared themselves as stockmen.
However, they had no regard for breeding cattle after so many centuries of breeding sheep on the high mountains so, after six months, they returned to Greece.
This was the odyssey of the greek Sarakatsanoi of the FYROM. It must be noted that during the period of 1960-1967 almost 3.500 Sarakatsani that lived in areas of the FYROM settled down in Eleftherio -New Kordelio.
-

Η "Οδύσσεια" των Σαρακατσάνων της ΠΓΔΜ
Το μεγαλύτερο κομμάτι των Σαρακατσάνων της ΠΓΔΜ, εγκατέλειψε συστηματικά τις περιοχές του, τις δεκαετίες του 1950 και 1960, λόγω των μεθοδεύσεων και των πιέσεων που ασκούσαν οι εκεί αρχές.
Για την ιστορία, το πρώτο κύμα Σαρακατσάνων εγκαταστάθηκε στους νομούς Σερρών και Ροδόπης, την περίοδο της κατοχής, αφού δεν υπήρχαν σύνορα.
Το δεύτερο κύμα ήρθε στη δεκαετία του 1950. Ήταν λίγες οικογένειες που εγκαταστάθηκαν στο Γόνιμο Σερρών και τη Χαλάστρα.
Ο κύριος όγκος όμως ήρθε τη δεκαετία του 1960 και οι οποίοι, ύστερα από περιπλανήσεις εγκαταστάθηκαν στο δήμο Ελευθερίου - Ν. Κορδελιού.
Η ζωή όλων αυτών στα Σκόπια ήταν νομαδική μέχρι το 1948, που το καθεστώς του Τίτο, εφάρμοσε το σύστημα των κολχόζ. Σαν πρώτο μέτρο έγινε η αρπαγή των προβάτων από τις οικογένειες που είχαν πάνω από 400 πρόβατα, αφήνοντάς τους μόνο 20. Επειδή όμως οι Σαρακατσάνοι όταν νοίκιαζαν βοσκοτόπια δήλωναν τον αριθμό των προβάτων στο όνομα του Κεχαγιά έγινε ευκολότερη η αρπαγή. Μετά έπαψε να ισχύει το όριο αυτό και η αρπαγή επεκτάθηκε και σε όσους είχαν γλιτώσει.
Τότε οι Σαρακατσάνοι εγκαταστάθηκαν στις πόλεις και στα χωριά, συμβιώνοντας με τους κατοίκους της περιοχής. Ο Σαρακατσάνος αναγκάστηκε να γίνει - ανεπιτυχώς - αστός. Μολαταύτα συνέχισαν να παντρεύονται μεταξύ τους (ενδογαμία) και να διατηρούν τη γλώσσα τους, τα έθιμα και τις παραδόσεις.
Με την πάροδο των ετών, οι Σαρακατσάνοι δυσανασχέτησαν από την αρπαγή των προβάτων τους και πεισμωμένοι από την ‘’αναγκαστική’’ αστικοποίησή τους, ωρίμασε στο μυαλό τους την ιδέα της επιστροφής στην Ελλάδα.
Μέχρι το 1958 απαγορευόταν η μαζική έξοδος από τη Γιουγκοσλαβία. Όταν αυτό επετράπη, οι Σαρακατσάνοι περνούν τα σύνορα μαζί με το μικρό τους βίος.
Ένα σπουδαίας εθνικής σημασίας γεγονός έγινε το 1948, οπότε και συνελήφθηκε ο νεαρός μαθητής λυκείου Ευάγγελος Μαριόλας του Αθανασίου για κατασκοπεία υπέρ της Ελλάδας. Αρκετοί Σαρακατσάνοι μπήκαν σε φυλακές και οι οικογένειές τους εξορίστηκαν στην Κότσιανη (Kocani), μακριά από τα ελληνογιουγκοσλαβικά Σύνορα. Στις ταυτότητες τους μπήκε ένα Κ (κοντρόλ) για να ελέγχονται ευκολότερα.
Ιδιαίτερης σημασίας είναι το γεγονός ότι μια ομάδα από τους Σαρακατσάνους των Σκοπίων που επέστρεψαν στην Ελλάδα το 1944 έφυγαν σαν μετανάστες στη Βραζιλία, με τα αθρόα κύματα μεταναστών που έφευγαν τότε από την Ελλάδα. Μετά από εξαντλητικό ταξίδι με καράβι, 20 περίπου οικογένειες εγκαταστάθηκαν σ’ ένα νησάκι, απέναντι από το Ρίο ντε Τζανέϊρο.
Επειδή οι Σαρακατσάνοι είχαν δηλώσει κτηνοτρόφοι, τους πρότειναν να ασχοληθούν με εκτροφή βοοειδών. Αυτοί όμως περιφρονούσαν μετά από τόσους αιώνες εκτροφής προβάτων στα ψηλά βουνά, την απασχόληση με τα βοοειδή και μετά από έξι μήνες επέστρεψαν πίσω. Αυτή ήταν η "οδύσσεια" των Ελλήνων Σαρακατσάνων της ΠΓΔΜ. Είναι χαρακτηριστικό πως την περίοδο 1960 - 1967 εγκαταστάθηκαν στο Ελευθέριο - Ν. Κορδελιό περίπου 3.500 Σαρακατσάνοι απο περιοχές της πρώην ΠΓΔΜ.
-
Απο web site : Συλλόγου Σαρακατσάνων «ΣΤΑΥΡΑΕΤΟΣ» Ελευθερίου Κορδελιού